Sấm Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm CẢM ĐỀ Thanh nhàn vô sự là Tiên, Năm hồ phong nguyệt nổi thuyền buông chơi. Cơ Tạo Hóa, phép đổi dời, Đầu non mây khói tỏa, Mặt nước cánh buồm trôi. Hươu Tần mặc kệ ai xua đuổi, Lầu Hán trăng lên ngẫm mệnh Trời. Tuổi già thua kém bạn, Văn chương gởi lại đời. Dở hay nên tự lòng người cả, Nghiên bút soi hoa chép mấy lời. Bí truyền cho con cháu, Dành hậu thế xem chơi. SẤM KÝ Nước Nam từ họ Hồng bàng, Biển dâu cuộc thế, giang san đổi dời. Từ Đinh Lê Lý Trần thuở trước, Đã bao đời ngôi nước đổi thay. Núi sông Thiên định đặt bày, Đồ thơ mấy quyển, xem nay mới rành. Kìa kìa gió thổi lá rung cây, Rung Bắc rung Nam, Đông tới Tây. Tan tác kiến kiều an đất nước, Xác xơ cổ thụ sạch am mây. Lâm giang nổi sóng mù thao cát, Hưng địa tràn dâng hóa nước đầy. Một ngựa một yên ai sùng bái, Nhắn con nhà Vĩnh Bảo cho hay. Tiền ma bạc quỉ trao tay, Đồ Môn Nghệ Thái dẫy đầy can qua. Giữa năm hai bảy mười ba, Lửa đâu mà đốt Tám Gà trên mây. Cửu cửu Càn Khôn dĩ định, Thanh minh thời tiết hoa tàn. Trực đáo dương đầu mã vĩ, Hồ binh bát vạn nhập Tràng an. Nực cười những kẻ bàng quan, Cờ tan lại muốn toan đường đá xe. Long vĩ xà đầu khởi chiến chinh, Can qua xứ xứ khởi đao binh. Mã đề dương cước anh hùng tận, Thân Dậu niên lai kiến thái bình. Thần Kinh Thái Ất suy ra, Để dành con cháu đem ra nghiệm bàn. Ngày thường xem thấy quyển vàng, Của riêng bảo ngọc để tàng xem chơi. Bởi Thái Ất thấy lạ đời, Ấy thuở Sấm Trời vô giá thập phân. Phú quí hồng trần mộng, Bần cùng bạch phát sinh. Hoa thôn đa khuyển phệ, Mục giả dục nhơn canh. Bắc hữu Kim Thành tráng, Nam hữu Ngọc Bích Thành. Phân phân tùng bách khởi, Nhiễu nhiễu xuất đông chinh. Bảo giang Thiên Tử xuất, Bất chiến tự nhiên thành. Cơ Tạo Hóa phép mầu khôn tỏ, Cuộc tàn rồi mới rõ thấp cao. Thấy Sấm từ đây chép vào, Một mảy tơ hào chẳng dám sai ngoa. Bản khác (?) Vận lành mừng gặp tiết lành Thấy trong quốc ngữ lập thành nên câu Một câu là một nhiệm màu Anh hùng gẫm được mới hầu giá cao Trải vì sao mây che Thái Ất Thủa cung tay xe nhật phù lên Việt Nam khởi tổ xây nền Lạc Long ra trị đương quyền một phương Thịnh suy bỉ thới lẽ thường Một thời lại một nhiễu nhương nên lề Đến Đinh Hoàng nối ngôi cửu ngủ Mở bản đồ rủ áo chấp tay Ngự đao phút chốc đổi thay Thập bát tử rày quyền đã nổi lên Đông a âm vị nhi thuyền Nam phương kỳ mộc bỗng liền lại sinh Chấn cung hiện nhật quang minh Sóng lay khôn chống trường thành bền cho Đoài cung vẻ rạng trăng thu Ra tay mở lấy đế đô vạn toàn Sang cửu thiên ám vầng hồng nhật Dưới lẫn trên năng vẫn uống quen Sửa sang muôn việc cầm quyền Ngồi không ai dể khẳng nhìn giúp cho Kìa liệt vương khí hư đồ ủng Mặc cường hầu ong ỏng tranh khôn Trời sinh ra những kẻ gian Mặt khôn đổi phép, mặc ngoan tham tài Áo vàng ấm áp đà hay Khi sui đấp núi khi say xây thành Lấy đạt điền làm công thiên hạ Được mấy năm đất lở giếng mòn Con yết ạch ạch tranh khôn Vô già mở hội mộng tôn làm chùa Cơ trời xem đã mê đồ Đã đô lại muốn mở đô cho người Ấy lòng trời xuôi lòng bất nhẫn Suốt vạn dân cừu giận oán than Dưới trên dốc chí lo toan Những đua bán nước bán quan làm giàu Thống rủ nhau làm mồi phú quí Mấy trung thần có chí an dân Đua nhau làm sự bất nhân Đã tuần bốn bể lại tuần đầu non Dư đồ chia xẻ càn khôn Mối giềng man mác khiếp mòn lòng nhau Vội sang giàu giết người lấy của Sự có chăng mặc nọ ai đôi Việc làm thất chính tơi bời Minh ra bổng lại thất thôi bấy giờ Xem tượng trời đã giơ ra trước Còn hung hăng bạc ngược quá xưa Cuồn phong cả sớm liền trưa Đã đờn cửu khúc còn thơ thi đề Ấy Tần Vương ngu mê chẳng biết Để vạn dân dê lại giết dê Luôn năm chật vật đi về Âm binh ở giữa nào hề biết đâu Thấy nội thành tiếng kêu ong ỏng Cũng một lòng trời chống khác nào Xem người dường vững chiêm bao Nào đâu còn muốn ước ao thái bình Một góc thành làm tâm chứng quỷ Đua một lòng ích kỷ hại nhân Bốn phương rời rỡ hồng trần Làng khua mỏ cá lãng phân điếm tuần Tiếc là những xuất dân làm bạo Khua dục loài thỏ cáo tranh nhau Nhân danh trọn hết đâu đâu Bấy giờ thiên hạ âu sầu càng ghê Hùm già lạc dấu khôn về Mèo non chi chí tìm về cố hương Chân dê móng khởi tiêu tường Nghi nhau ai dễ sửa sang một mình Nội thành ong ỏng hư kinh Đầu khỉ tin sứ chèo thành lại sang Bở mồ hôi Bắc giang tái mã Giửa hai xuân bỗng phá tổ long Quốc trung kinh dụng cáo không Giữa năm giả lai kiểm hung mùa màng Gà đâu sớm gáy bên tường Chẳng yêu thì cũng bất tường chẳng không Thủy binh cờ phất vầng hồng Bộ binh tấp nập như ong kéo hàng Đứng hiên ngang đố ai biết trước Ấy Bắc binh sang việc gì chăng ? Ai còn khoe trí khoe năng Cấm kia bắt nọ tưng bừng đôi nơi Chưa từng thấy đời này sự lạ Bổng khiến người giá họa cho dân Muốn bình sao chẳng lấy nhân Muốn yên sao chẳng dục dân ruộng cày Đã nên si Hoàn Linh đời Hán Đúc tiền ra bán tước cho dân Xun xoe những rắp cậy quân Chẳng ngờ thiên đạo xây dần đã công Máy hóa công nắm tay dễ ngỏ Lòng báo thù ai dễ đã nguôi Thung thăng tưởng thấy đạo trời Phù Lê diệt Mạc nghỉ dời quân ra Cát lầm bốn bể can qua Nguyễn thì chẳng được sẽ ra lại về Quân hùng binh nhuệ đầy khe Kẻ xưng cứu nước kẻ khoe trị đời Bấy giờ càng khốn than ôi Quỉ ma trật vật biết trời là đâu ? Thương những kẻ ăn rau ăn giới Gặp nước bung con cái ẩn đâu Báo thù ấy chẳng sai đâu Tìm non có rẩy chừng sau mới toàn Xin những kẻ hai lòng sự chúa Thấy đâu hơn thì phụ thửa ân Cho nên phải báo trầm luân Ai khôn mới được bảo thân đời này Nói cho hay khảm cung rồng dấy Chí anh hùng xem lấy mới ngoan Chử Rằng lục thất nguyệt gian Ai mà nghĩ được mới gan anh tài Hễ nhân kiến đã dời đất cũ Thì phụ nguyên mới chổ binh ra Bốn phương chẳng động can qua Quần hùng các xứ điều hòa làm tôi Bấy giờ mở rộng qui khôi Thần châu thu cả mọi nơi vạn toàn Lại nói sự Hoàng Giang sinh thánh Hoàng phúc xưa đã định tây phong Làu làu thế giới sáng trong Lồ lộ mặt rồng đầu có chử vương Rỏ sinh tài lạ khác thường Thuấn Nghiêu là chí Cao Quang là tài Xem ý trời có lòng đãi thánh Dốc sinh hiền điều đỉnh nội mai Chọn đầu thai những vì sao cả Dùng ở tay phụ tá vương gia Bắc phương chính khí sinh ra Có ông Bạch sĩ điều hòa hôm mai Song thiên nhật rạng sáng soi Thánh nhân chẳng biết thì coi cho tường Đời này thánh kế vị vương Đủ no đạo đức văn chương trong mình Uy nghi trạng mạo khác hình Thác cư một gốc kim tinh phương đoài Cùng nhau khuya sớm dưỡng nuôi Chờ cơ sẽ mới ra tài cứu dân Binh thơ mấy quyển kinh luân Thiên văn địa lý nhân luân càng mầu Ở đâu đó anh hùng hẳn biết Xem sắc mây đã biết thành long Thánh nhân cư có thụy cung Quân thần đã định gìn lòng chớ tham Lại dặn đấng tú nam chí cả Chớ vội vàng tất tả chạy rong Học cho biết lý kiết hung Biết phương hướng bội chớ dùng làm chi Hễ trời sinh xuống phải thì Bất kỳ chi ngộ màng gì tưởng trông Kìa những kẻ vội lòng phú quí Xem trong mình một thí đều không Ví dù có gặp ngư ông Lưới chài đâu sẵn nên công mà hòng Xin khuyên đấng thời trung quân tử Lòng trung nghi ai nhớ cho tinh Âm dương cơ ngẩu ngô sinh Thái nhâm thái ất trong mình cho hay Văn thì luyện nguyên bài quyết thắng Khen Tử Phòng cũng đấng Khổng Minh Võ thông yên thủy thần kinh Được vào trận chiến mới càng biến cơ Chớ vật vờ quen loài ong kiến Biết ray tay miệng biếng nói không Ngỏ hay gặp hội mây rồng Công danh sáng chói chép trong vân đài Bấy giờ phỉ sức chí trai Lọ là cho phải ngược xuôi nhọc mình Nặng lòng thật có vĩ kinh Cao tay mới gẩm biết tình năm nao Trên trời có mấy vì sao Đủ nho biền tướng anh hào đôi nơi Nước Nam thường có thánh tài Ai khôn xem lấy hôm mai mới tường So mấy lời để tàng kim quỉ Chờ hậu mai có chí sẽ cho Trước là biết nẽo tôn phò Sau là cao chí biết lo mặc lòng Xem đoài cung đến thời bất tạo Thấy vĩ tinh liệu rạo cho mau Nguôi lòng tham tước tham giàu Tìm nơi tam hiểm mới hầu bảo thân Trẻ con mang mệnh tướng quân Ngỡ oai đã dấy ngỡ nhân đã nhường Ai lấy gương vua U thủa trước Loạn ru vì tham ngược bất nhân Đoài phương ong khởi lần lần Muôn sinh ba cốc cầm binh dấy loàn Man mác một đỉnh Hoành Sơn Thừa cơ liền mới nổi cơn phục thù Ấy là những binh thù Thái Thái Lòng trời xui ai nấy biết ru ? Phá điền dầu khỉ cuối thu Tái binh mới động thập thò liền sang Lọ chẳng thường trong năm khôn xiết Vẽ lại thêm hung kiệt mất mùa Lưu tinh hiện trước đôi thu Bấy giờ thiên hạ mây mù đủ năm Xem thấy nhũng sương săm tuyết lạnh Loài bất bình tranh mạnh hung hăng Thành câu cá, lửa tưng bừng Kẻ ngàn Đông Hải người rừng Bắc Lâm Chiến trường chốn chốn cát lầm Kẻ nằm đầy đất kẻ trầm đầy sông Sang thu chín huyết hồng tứ giả Noi đàng dê tranh phá đôi nơi Đua nhau đồ thán quần lê Bấy giờ thiên hạ không bề tựa nương Kẻ thì phải thủa hung hoang Kẻ thì binh hỏa chiến trường chết oan Kẻ thì mắc thủa hung tàn Kẻ thì bận của bổng toan khốn mình Muông vương dựng ổ cắn tranh Điều thì làm chước xuất binh thủ thành Bời bời đua mạnh tranh giành Ra đâu đánh đấy dem binh sớm ngày Bể thanh cá phải ẩn cây Đất bằng nổi sấm cát bay mịt mù Nào ai đã dễ nhìn U Thủy chiến bộ chiến mặc dù đòi cơn Cây bay lá lửa đôi ngàn Một làng còn mấy chim đàn bay ra Bốn phương cùng có can qua Làm sao cho biết nơi hào bảo thân Đoài phương thực có chân nhân Quần tiên khởi nghĩa chẳng phân hại người Tìm cho được chốn được nơi Thái nguyên một giãi lần chơi trú đình Bốn bề núi đá riểu quanh Một đường tiểu mạch nương mình dấy an Hễ Đông Nam nhiều phen tàn tạc Tránh cho xa kẻo mắc đao binh Bắc kinh mới thật đế kinh Dấu thân chưa dễ dấu danh được nào Chim hồng vỗ cánh bay cao Tìm cho được chốn mới vào thần kinh Ai dễ cứu con thơ sa giếng Đưa một lòng tranh tiếng dục nhau Vạn dân chịu thủa u sầu Kể dư đôi ngủ mới hầu khoan cho Cấy cày thu đãi thời mùa Bấy giờ phá ruộng lọ chờ mượn ai Nhân ra cận duyệt viễn lai Chẳng phiền binh nhọc chẳng nài lương thêm Xem tượng trời biết đường đời trị Gẩm về sau họ Lý xưa nên Giòng nhà để lấy dấu truyền Gẩm xem bốn báu còn in đời đời Thần qui cơ nổ ở trời Để làm thần khí thủa nơi trị trường Lại nói sự Hoàng Giang sinh thánh Sông Bảo Giang thiên định ai hay Lục thất cho biết ngày dài Phụ nguyên ấy thực ở đầy tào khê Có thầy nhân thập đi về Tả phụ hửu trì cây cỏ làm binh Giốc hết sức sửa sang vương nghiệp Giúp vạn dân cho đẹp lòng trời Ra tay điều chỉnh hộ may Bấy giờ mới biết rằng tài yên dân Lọ là phải nhọc kéo quân Thấy nhân ai chẳng mến nhân tìm về Năm giáp tý vẽ khuê đã rạng Lộ Ngũ tinh trinh tượng thái hanh Ân trên vũ khí vân hành Kẻ thơ ký túy kẻ canh xuân đài Bản đồ chảng sót cho ai Nghìn năm lại lấy hội nơi vẹn toàn Vững nền vương cha truyền con nối Dõi muôn đời một mối xa thư Bể kình tâm lặng bằng tờ Trăng thanh ai chẳng ơn nhờ gió xuân Âu vàng khỏe đặt vững chân Càng bền thế nước vạn xuân lâu dài Vừa năm nhâm tý xuân đầu Thanh nhàn ngồi tựa hương câu nghĩ đời Quyển vàng mở thấy sấm trời Từ Đinh đổi đời chí lục thất gian Một thời có một tôi ngoan Giúp trong việc nước gặp an thái bình Luận chung một tập kim thời Tướng quyền tử sĩ nam nhi học đòi Trượng phu có chí thời coi Những câu nhiệm nhặt đáng đôi nhành vàng Tài nầy nên đấng vẻ vang Biết chừng đời trị biết đường đời suy Kể từ nhân đoản mà đi Số chưa gặp thì biết hòa chép ra Tiếc thay hiền sĩ bao già Ước bằng Bành Tổ ắt là Thái Công Thử cho tay giúp ra dùng Tài này so cùng tài trước xem sao Trên trời kể chín tầng cao Tay nghe bằng một ti hào biết hay Hiềm vì sinh phải thời này Rấp thù mở nước tiếc thay chưng đời Hợp đà thay thánh nghìn tài Giáng sinh rủi kiếp quỉ ma nhà trời Nói ra thì lậu sự đời Trái tai phải lụy tài trai khôn luần Nói ra am chúa bội quân Đương thời đời trị xoay vần được đâu Chờ cho nhân đoản hết sau Đến chừng đời ấy thấy âu nhiễu nàn Trời xui những kẻ ắt gian Kiếp độc đạo thiết làm loàn có hay Vua nào tôi ấy đã bày Trên đầu bất chính dưới nay dấy loàn Đua nhau bội bạn nghịch vi Ích gia phi kỷ dân thì khốn thay Tiếc tài gẩm được thời hay Đã sao như vậy ra tay sẽ dùng Tài trai có chí anh hùng Muốn làm tướng súy lập công xưng đời Khá xem nhiệm nhặt tội trời Cơ mưu nhiệm nhặt mấy trai anh hùng Đi tìm cho đến đế cung Rấp phù xuất lực đế cung được toàn Bảo nhau cương kỷ cho tường Bốn phương cũng được cho yên trong ngoài Chờ cho động đất chuyển trời Bấy giờ thánh sẽ nên tay anh hùng Còn bên thì náu chưa xong Nhân lực cướp lấy thiên công những là Đời ấy những quỉ cùng ma Chảng còn ở thật người ta đâu là Trời cao đất rộng bao xa Làm sao cho biết cửa nhà đế vương Dù trai ai chửa biết tường Nhất thổ thời sĩ Khảm Phương thuở này Ý ra lục thất gian nay Thời vận đã định thời nầy hưng vương Trí xem nhiệm nhặt cho tường Bảo Giang thánh xuất trung ương thuở nầy Vua ngự thạch bàn xa thay Đại ngàn vắng vẻ những cây cùng rừng Gà kêu vượn hót vang lừng Đường đi thỏ thẻ dặm chưn khôn dò Nhân dân vắng mạt bằng tờ Sơn lâm vào ở đổ nhờ khôn thay Vua còn cuốc nguyệt cày mây Phong điều vũ thuận thú rày an dân Phong đăng hòa cốc chứa chang Vua ở trên ngàn có ngũ sắc mây Chính cung phương khảm vần mây Thực thay thiên tử là nay trị đời Anh hùng trí lượng thời coi Công danh chẳng ngại tìm đòi ra đi Tìm lên đến thạch bàn khê Có đất sinh thánh bên kia cuối làng Nhìn đi nhìn lại cho tường Dường như chửa có sinh vương đâu là Chảng tìm thì đến bình gia Thánh chưa sinh thánh báo ca địa bình Nhìn xem phong cảnh cũng xinh Tả long triều lại có thành đợt vây Hửu hổ uấn khúc giang này Minh Đường thất diệu trước bày mặt tai Ở xa thấy một con voi Cúi đầu quen bụi trông vời hồ sâu Ấy điềm thiên tử về chầu Tượng trưng đế thánh tô lâu trị đời Song thiên nhật nguyệt sáng soi Sinh đặng chúa ấy là ngôi chẳng cầu Đến đời thịnh vượng còn lâu Đành đến tam hợp chia nhau sẽ làm Khuyên cho Đông Bắc Tây Nam Muốn làm tướng súy thì xem trông này Thiên sinh thiên tử ư hỏa thôn Một nhà họ Nguyễn phúc sinh tôn Tiền sinh cha mẹ đà cách trở Hậu sinh thiên tử Bảo Giang môn Kìa cơn gió thổi lá rung cây Rung Bắc sang Nam Đông tới Tây Tan tác kiến kiều an đất nước Xác xơ cổ thụ sạch am mây Sơn lâm nổi sóng mù thao cát Hưng địa tràng giang hóa nước đầy Một gió một yên ai sùng bái Cha con người Vĩnh Bảo cho hay Con mùng búng tít con quay Vù vù chong chóng gió bay trên đài Nhà cha cửa đóng then cài Ầm ầm sấm động hỏi người đông lân Tiếc tám lạng thương nửa cân Biết rằng ai có du phần như ai Bắt tay nằm nghỉ dông dài Thương người có một lo hai phận mình Canh niên tân phá Tuất hợi phục sinh Nhị Ngũ dư bình Long hổ xà đầu khởi chiến tranh Can qua tứ xứ loạn đao binh Mã đề dương cước anh hùng tận Thân dậu niên lai kiến thái bình Non đoài vắng vẻ bấy nhiêu lâu Có một đàn xà đánh lộn nhau Vượn nọ leo cành cho sỉ bóng Lợn kia làm quái phải sai đầu Chuột nọ lăm le mong cản tổ Ngựa kia đủng đỉnh bước về tàu Hùm ở trên rừng gầm mới dậy Tìm về quê củ bắt ngựa tàu Cửu cửu kiền khôn dĩ định Thanh minh thời tiết hoa tàn Trực đáo dương đầu mã vĩ Hồ binh bát vạn nhập trường an Bảo Giang thiên tử xuất Bất chiến tự nhiên thành Lê dân bảo bảo noản Tứ hải lạc âu ca Dục đức thánh nhân hương Qua kiều cư Bắc phương Danh vi Nguyễn gia tử Kim tịch sinh ngưu lang Thượng đại nhân bất nhân Thánh ất dĩ vong ân Bạch hổ kim đai ấn Thất thập cổ lai xuân Bắc hữu kim thành tráng Nam tạc ngọc bích thành Hỏa thôn đa khuyển phệ Mục giả dục nhân canh Phú quí hồng trần mộng Bần cùng bạch phát sinh Anh hùng vương kiếm kích Manh cổ đổ thái bình Nam Việt hửu Ngưu tinh Quá thất thân thủy sinh Điạ giới sĩ vị bạch Thủy trầm nhi bắc kinh Kỷ mã xu dương tẩu Phù kê thăng đại minh Trư thử giai phong khởi Thìn mão xuất thái bình Phân phân tùng Bắc khởi Nhiểu nhiểu xuất Đông chinh Bảo sơn thiên tử xuất Bất chiến tự nhiên thành Thủy trung tàng bảo cái Hứa cập thánh nhân hương Mộc hạ châm châm khẩu Danh thế xuất nan lương Danh vi Nguyễn gia tử Tinh bản tại ngưu lang Mại dử lê viện dưỡng Khởi nguyệt bộ đại giang Hoặc kiều tam lộng ngạn Hoặc ngụ kim lăng cương Thiên dử thần thực thụy Thụy trình ngũ sắc quang Kim kê khai lựu điệp Hoàng cái xuất quí phương Nhân nghĩa thùy vi địch Đạo đức thực dữ đương Tộ truyền nhị thập ngủ Vận khải ngủ viên trường Vận đáo dương hầu ách Chấn đoài cương bất trường Quần gian đạo danh tự Bách tính khổ tai ương Can qua tranh đấu khởi Phạm địch tánh hung hoang Ma vương sát đại quỉ Hoàng thiên tru ma vương Kiền khôn phú tai vô lương Đào viên đỉnh phát quần dương tranh hùng Cơ nhị ngủ thư hùng vị quyết Đảo Hoàn Sơn tam liệt ngũ phân Ta hồ vô phụ vô quân Đào viên tán lạc ngô dân thủ thành Đoài phương phước điạ giáng linh Cửu trùng thụy ứng long thành ngủ vân Phá điền thiên tử giáng trần Dũng sĩ nhược hai mưu thần như lâm Trần công nai thị phúc tâm Giang hồ tử sĩ đào tiềm xuất du Tướng thần hệ xuất y chu Thứ kỵ phục kiến Đường ngu thi hành Hiệu xưng thiên hạ thái bình Đông Tây vô sự Nam thành quốc gia.
Bồng bềnh trong coi nhân gian Tâm ta nở được đoá hoa sen hồng Hương thơm bay khắp thế gian Chỉ mong vạn vật từ bi thanh bình
